سفر هیات اتحادیه عرب به بیروت چه دستاوردی داشت؟

به گزارش مجله خبری نگار اختلاف به وجود آمده میان عربستان و لبنان که به بهانه سخنان چندی پیش "جرج قرداحی" وزیر اطلاع رسانی مسیحی این کشور شعله ور شده، مربوط به سخنان ماه آگوست (مردادماه) وی می باشد که قرداحی هنوز وزیر اطلاع رسانی لبنان نبود. وی طی یک مصاحبه تلویزیونی که در مرداد ماه ضبط شده بود، اظهار داشت که «انصارالله یمن» در برابر حملات عربستان سعودی و امارات از خود دفاع می‌کند و متجاوزان باید دست از تجاوز علیه یمن و کشتار مردم این کشور بردارند، سخنانی که متجاوزان سعودی را برآشفت و آل سعود اقدام به فراخوان سفیر خود از لبنان و اخراج سفیر لبنان از ریاض کرد و سه کشور کویت، امارات و بحرین نیز از ریاض تبعیت کردند.

با آغاز دور جدید اختلاف میان عربستان با لبنان، اتحادیه عرب در هشتم آبان ماه جاری با ابراز نگرانی از وخیم شدن روابط لبنان و شماری از کشورهای عرب حاشیه جنوبی خلیج فارس، خواستار راه حلی برای پایان دادن به این بحران شد.

این اتحادیه با انتشار بیانیه ای در تاریخ مورد اشاره اعلام کرد که بحران اظهارات وزیر اطلاع رسانی لبنان باید از سوی لبنانی ها به گونه دیگری مطرح می شد، زیرا رسیدگی به اظهارات جرج قرداحی منجر به تشدید بحران شده است و طرف هایی وجود دارند که علاقه مند به برچیدن روابط لبنان با کشورهای عربی هستند.

در این بیانیه آمده است: ما به رییس جمهوری و دولت لبنان اعتماد داریم تا اقداماتی را برای جلوگیری از وخامت روابط با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس انجام دهند؛ از این کشورها نیز می‌خواهیم تا برای جلوگیری از اثرات منفی بر اقتصاد لبنان در اقدامات خود تجدید نظر کنند.

به دنبال شعله ور شدن اختلافات میان ریاض – بیروت که مسبوق به سابقه هم بوده، هیاتی از سوی اتحادیه عرب به لبنان سفر و ابتدا با «عبدالله بوحبیب» وزیر خارجه لبنان دیدار و گفت وگو کرد و سپس به دیدار «نجیب میقاتی» نخست وزیر این کشور رفت و پس از دیدار با او راهی «بعبدا» شد تا در کاخ ریاست جمهوری لبنان با «میشل عون»" دیدار کند.

زکی در دیدار با بوحبیب گفت که روابط میان لبنان و کشورهای حوزه خلیج فارس تاریخی و محکم است و ما در راستای احیای روابط میان طرفین حرکت می کنیم و امیدواریم که همه در راستای تحقق این هدف تلاش کنند.

بوحبیب هم در این نشست تاکید کرد که اتحادیه عرب حلقه وصل میان لبنان و کشورهای عربی است و ما از تلاش های این اتحادیه برای تقویت روابط میان لبنان و کشورهای عربی حمایت می کنیم.

نجیب میقاتی نخست وزیر لبنان در دیدار حسام زکی با وی اعلام کرد که بیروت مایل به از سرگیری روابط عادی با ریاض و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس است و لبنان همه تلاش خود را برای از بین بردن موانع موجود بر سر راه این روابط و حل مشکلات به وجود آمده، به کار خواهد بست.

نخست وزیر لبنان به اطلاع حسام زکی معاون دبیر کل اتحادیه عرب رساند که این اتحادیه می تواند به نقش اساسی خود در این زمینه عمل کند و تصریح کرد که ما برای ایفای نقش آن در نزدیک کردن دیدگاهها و از بین بردن اختلاف نظرها تاکید داریم.

زکی نیز در این دیدار گفت که روابط میان لبنان و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس تاریخی و محکم است و ما در راستای احیای روابط میان طرفین حرکت می کنیم و امیدواریم که همه در راستای تحقق این هدف تلاش کنند.

دیدار سوم معاون اتحادیه عرب با میشل عون رئیس جمهوری لبنان بود که در این دیدار نیز دو طرف به موضوع اختلاف پیش آمده میان ریاض – بیروت و قطع رابطه عربستان و سه کشور عربی کویت، امارات و بحرین با لبنان پرداختند.

عون در این دیدار تاکید کرد که لبنان مایل به داشتن بهترین روابط با کشورهای عربی به ویژه عربستان و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس است و بیروت در هر مناسبتی این موضوع را عنوان داشته است.

رییس جمهوری لبنان تصریح کرد که باید میان مواضع دولت لبنان و آنچه از سوی افراد و گروههای صادر می شود، تفاوت قائل شد، به ویژه که اگر خارج از پست های مسئولیتی باشند. در لبنان آزادی بیان در راستای قانون وجود دارد و مقتضیات نظام دمکراسی که لبنانی ها برگزیده اند، این حق را برای آنها به ارمغان آورده است و آزادی بیان در این کشور وجود دارد.

رئیس جمهوری لبنان در ادامه گفت که مشکل به وجود آمده میان بیروت و ریاض باید از طریق گفت وگوی سازنده مبتنی بر برادری عربی و همکاری و هماهنگی میان نهادهای دو کشور برادر حل و فصل شود، زیرا روابط تاریخی میان دو کشور وجود دارد و همواره منافع دو ملت مدنظر است.

عون همچنین از تلاش های اتحادیه عرب برای برقراری روابط برادرانه میان دو کشور عربستان و لبنان، استقبال و قدردانی کرد.

میشل عون رییس جمهوری و نجیب میقاتی نخست وزیر لبنان پیش از این نیز یعنی با آغاز بحران جدید دیپلماتیک میان ریاض با بیروت، اعلام کرده بودند که اظهارات جرج قرداحی وزیر اطلاع رسانی این کشور شخصی بوده و نظر دولت لبنان نیست.

شبکه «المیادین» هم اعلام کرده است که حسام زکی در سفر به بیروت به غیر از دیدار با مقامات سیاسی لبنان با مقاماتی از حزب الله نیز دیدار و پیشنهاد داد که وزرای نزدیک به این جنبش و «جنبش امل» به نشست‌های هیات دولت لبنان بازگردند.

در حالی که در روزهای اخیر اختلافات ریاض و بیروت که به دلیل سخنان انسان دوستانه و صحیح جرج قرداحی وزیر اطلاع رسانی مسیحی لبنان درباره توقف کشتار ائتلاف متجاوز عربی – آمریکایی به سرکردگی سعودی در یمن منجر به تعطیلی سفارتخانه های دو طرف و همچنین حمایت و تبعیت کورکورانه کشورهای کویت، امارات، بحرین و دولت مستعفی و فراری یمن از رژیم آل سعود شده، اما اتحادیه عرب به دنبال راهی است تا این اختلاف فروکش کرده و لبنان بحران زده بیش از این آسیب نبیند و سفر دوشنبه گذشته هیات اتحادیه به بیروت هم در این راستا بوده است، اما به اعتقاد کارشناسان مسایل منطقه دلیل عربستان برای قطع ارتباط با لبنان مربوط به سخنان جرج قرداحی نیست، بلکه به کینه آل سعود از حزب الله لبنان و شروع بکار دولت این کشور پس از ۱۳ ماه بلاتکلیفی باز می گردد.

از همان ابتدای شروع بحران ریاض با بیروت معلوم بود که سخنان غیرتمندانه وزیر اطلاع رسانی لبنان درباره اعتراض به جنایات ائتلاف عربی – آمریکایی به سرکردگی عربستان به یمن، بهانه ای برای رژیم سعودی در جهت فشار به دولت جدید لبنان می باشد تا این دولت که پس از یکسال تاخیر تشکیل شد، نتواند اداره امور این کشور بحران زده را به عهده بگیرد.

وزیر امور خارجه عربستان سعودی چند روز پیش در سخنانی پرده از دلیل اصلی اختلاف پیش آمده دیپلماتیک میان ریاض – بیروت برداشت و طی سخنانی، تنش اخیر در روابط کشورش با لبنان را فراتر از مساله اظهارات جرج قرداحی وزیر اطلاع رسانی لبنان دانست و مدعی شد که «مشکل اصلی، حزب الله و آنچه تسلط این حزب بر لبنان خواند، می باشد».

آیا سفر معاون دبیرکل اتحادیه عرب به بیروت موفقیت آمیز بود؟

«ایوب حمید» نماینده پارلمان لبنان و عضو فراکسیون «التنمیه و التحریر» به ریاست «نبیه بری» رئیس پارلمان این کشور درخصوص سفر روز دوشنبه حسام زکی می گوید که سفر معاون دبیر کل اتحادیه عرب به بیروت حامل هیچ ابتکاری نبود، چرا که این اتحادیه دیرزمانی است که نقش طبیعی خود را از دست داده است.

حمید در گفت ‌وگو با شبکه «اسپوتنیک» درباره بحران دیپلماتیک میان لبنان و عربستان سعودی گفت: عربستان سعودی یک تصمیم آشکار گرفته که وزیر خارجه این کشور، آن را اعلام کرد. قضیه، نه به استعفای جرج قرداحی وزیر اطلاع‌رسانی لبنان ارتباطی دارد و نه به اظهارات او که قبل از اینکه وزیر شود، بیان داشته بود.

وی با اشاره به اینکه متأسفانه تاکنون هیچ راه برون رفت از بحران به وجود آمده، اعلام نشده، درباره درخواست برخی برای استعفای دولت نجیب میقاتی گفت: استعفای دولت لبنان در حالی که با مجاهدت زیاد تشکیل شده به صلاح نیست. "سعد حریری" هم که غایب است و اگر هم باشد، توان تشکیل دولت را ندارد و تشکیل دولت دوباره به ریاست نجیب میقاتی هم مشقت بار خواهد بود.

عضو پارلمان لبنان تاکید کرد که دولت باید به قضیه نظم عمومی و ثبات داخلی اهمیت دهد و به تکلیف خود در ایجاد وحدت ملی به منظور حفظ منافع کشور و مردم آن عمل کند.

وی درباره پیامدهای احتمالی بحران دیپلماتیک میان ریاض – بیروت بر اوضاع اقتصادی لبنان نیز گفت، «در شرایطی که لبنان غرق در مشکلات است، چنین مساله‌ای حساب نمی‌آید».

شبکه المیادین به نقل از منابع دولت لبنان اعلام کرده که معاون دبیر کل اتحادیه عرب در دیدار با مقامات لبنانی درخواست برکناری قرداحی را به عنوان مقدمه راه حل بحران با عربستان سعودی مطرح کرده است.

این منابع افزودند، در عین حال زکی تضمینی نداده که ریاض پس از استعفای قرداحی از تصمیم‌های خود در قبال لبنان عقب‌نشینی کند.

به گفته این منابع، در عین حال، زکی به مقامات بیروت گفته، اگر ماموریتش شکست بخورد، عربستان سعودی شروع به اخراج تدریجی اتباع لبنان از خاک خود می‌کند.

در همین راستا ریاض در پیامی به بیروت با تایید سخنان زکی اعلام کرده که در صورت شکست مأموریت معاون دبیرکل اتحادیه عرب، بخشی از لبنانی‌ها از عربستان اخراج خواهند شد.

المیادین به نقل از منابع دولتی لبنان نوشت: حسام زکی معاون دبیرکل اتحادیه عرب، به عنوان مقدمه حل بحران لبنان و عربستان، خواستار برکناری جرج قرداحی وزیر اطلاع‌رسانی لبنان شد، اما وی در عین حال از ارایه هرگونی تضمین برای عقب‌نشینی ریاض از اقداماتش در قبال لبنان پس از استعفای قرداحی، خودداری کرد.

در همین رابطه روزنامه «الشرق الاوسط» به نقل از یک منبع سیاسی همراه در رایزنی‌هایی که نخست وزیر لبنان برای برون رفت کشورش از بحران پیش آمده در روابط لبنان و شورای همکاری خلیج فارس انجام می‌دهد، مدعی شد، «استعفای وزیر اطلاع رسانی لبنان تنها راه اجباری باقیمانده است که باید برای حل و فصل بحران براساس نقشه راهی که دولت با هدف بازگشت لبنان به آغوش عربی ترسیم کرده، در پیش گرفته شود».

این منبع به نقل از نجیب میقاتی، اعلام کرد که اولویت در ابتکار عمل جرج قرداحی وزیر اطلاع رسانی لبنان برای استعفا است و اگر او با درخواست‌ها برای استعفا موافقت نکند، دولت مجبور است برای برکناری او، گزینه دیگری را در پیش بگیرد.

الشرق الاوسط نوشت که نخست وزیر لبنان تا اطلاع ثانوی به این گزینه متوسل نخواهد شد و در حال حاضر روی گزینه درخواست استعفا از قرداحی متمرکز است و از او می‌خواهد مصلحت ملی لبنان را در نظر بگیرد که باید مصون بماند، چرا که راس همه ملاحظات است.

همین منبع احتمال استعفای میقاتی یا فراخوان کابینه را برای تشکیل جلسه در صورت ادامه مقاومت قرداحی در برابر درخواست استعفا را رد کرد و گفت که «میقاتی در جریان دیدارهایش در حاشیه کنفرانس تغییرات اقلیمی گلاسکو تمامی حمایت و پشتیبانی از لبنان را دریافت کرده است».

منبع مذکور گفت، اگرچه میقاتی در حال حاضر روی گزینه درخواست استعفا از قرداحی متمرکز است، اما در صورت عدم موافقت، میقاتی مجبور خواهد بود موضع دیگری اتخاذ کند، هرچند از افشای ماهیت این موضع دیگر خودداری می‌کند، زیرا نمی‌خواهد فرصت‌ها را بسوزاند و مسیر را به روی تلاش‌ها برای متقاعد کردن قرداحی برای استعفا ببندد، چرا که عامل زمان نه به نفع راه اندازی مجدد کار دولت و نه به نفع مهلتی است که به قرداحی داده شده است، چون غفلت در حل این بحران موجب خواهد شد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و در راس آنها عربستان سختگیری (بیشتری) کنند.

کارشناسان مسایل منطقه معتقدند که اولا سخنان جرج قرداحی از روی درایت و صحیح بوده و نباید به او ایرادی گرفت و همانگونه معاون اتحادیه عرب گفته، حتی با استعفای او نیز عربستان و سه کشور کویت، امارات و بحرین اقدام خود را اصلاح نخواهند کرد، از این رو دولت و مردم لبنان باید روی پای خود بایستند و از شرف و حقانیتشان در مقابل زورگویی های عربستان و دیگر کشورهای کوچک عربی دفاع کنند و نگذارند هرچیزی که آنها می خواهند، اتفاق بیفتد.

به اعتقاد کارشناسان، لبنان قوی، خاری در چشمان رژیم صهیونیستی و لبنان ضعیف خواسته صهیونیست ها می باشد، از این رو هر کس دوستار لبنان قوی می باشد به این کشور و مردم آن کمک می کند و هر کس دشمن لبنان می باشد، این کشور را ضعیف می کند.